به نقل از «فارس»

مخالفت با لایحه حجاب، فقهی‌ است یا جامعه‌شناختی؟

تاریخ انتشار: ۲۲ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۵۰۸۲۸

گروه زنان و جوانان خبرگزاری فارس؛ ابوالفضل اقبالی: دکتر محسن برهانی اخیرا در فضای مجازی اعلام کردند که حاضرند با تنظیم‌کنندگان لایحه مناظره و اثبات کنند که لایحه مخالف شرع و حقوق شهروندی است. ایشان در آخرین مناظره‌اش با دکتر سوزنچی کاملا اذعان دارند که اولا حجاب به معنای وجه و کفین حد شرعی و بلااختلاف در دین اسلام است و ثانیا امکان تقنین دارد و ثالثا در اینکه حکومت اسلامی باید احکام دین را اجرا کند یعنی مثلا زکات اخذ کند، حدود را جاری کند و.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

.. تردیدی ندارند. اما در ادامه این مناقشه را مطرح می‌کنند که آنجایی که پای الزام مردم از سوی حکومت به میان می‌آید باید دلیل و قاعده‌ی روشن فقهی وجود داشته باشد که حکومت بر مبنای آن حقوق و آزادی‌های مردم را محدود کند در غیر اینصورت چنین حق یا تکلیفی ندارد. لذا درباره حجاب چون نه حد مشخصی داریم و نه مخاطب فعل حجاب خود حکومت است، صرفا باید به قاعده «التعزیر لکل عمل محرم» استناد کنیم که این هم به دلیل اختلافی بودن میان فقها، برای حاکمیت نباید به عنوان امر مسلّم تلقی گردد.

درباره این استدلال باید چند نکته را خاطرنشان ساخت:

۱. ادله فقهی لزوما، یک جنس و یک قسم نیستند. یعنی اگر خود عنوان «دلیل» را در فقه بخواهیم سنخ‌شناسی کنیم: ما یک دلیل «خاص» داریم و یک دلیل «عام» (عمومات و اطلاقات) داریم. از بین ادله خاص و عام، برخی دلیل هستند به وجه «ضمیمه»، برخی دلیل هستند به وجه «زمینه» و برخی دلیل هستند به وجه «قرینه»!

اینکه برخی می‌گویند: «ما در قرآن یا سیره دلیلی بر اجبار به حجاب نداریم» منظورشان مشخصا نبودن «دلیل خاص» بر الزام به ححاب هست، در حالی که از لحاظ فقهی، برای اثبات شرعیت یک موضوع، لازم نیست فقط دلیل خاص شرعی وجود داشته باشد! ما انواع دیگر دلیل هم داریم و در مورد «الزام حکومت به شریعت» هم اتفاقا «ادله عمومی» روشنی داریم.

۲. مستند خیلی از احکام شرعی و خصوصا احکام مربوط به حقوق مردم، نه ادله خاص (حدیث یا آیه خاص) بلکه «عمومات» ادله هستند و از این جهت که عرفاً یا عقلاً، مصداق قطعی یک دلیل عام هستند، حکمِ آن دلیل عام هم شامل اینها شده است. مثلاً بسیاری از احکام حقوقی ما، «دلیل خاص» شرعی ندارند اما ذیل عموم قاعده «لاضرر» تعریف می‌شوند و چون مصداق قطعی «اضرار بغیر» بوده‌اند حرام یا باطل شمرده شده‌اند.

در مقوله «حق حاکمیت بر الزام به شریعت» هم ما عموماتی مثل: 

1. خطبه 131 حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه که به خطبه منبریه معروف است که اتفاقا آنجا، امام در مقام حاکم، به اجرا و حفظ ظاهر شریعت تاکید می کند.

2. و یا اطلاق قاعده قرآنی «إحکام به غیر ما انزل الله»!

3. یا خود عموم قاعده «تعزیر»!

پس هم ادله ناقض دخالت حکومت، ناقص هستند و هم ادله «حق الزام حاکمیت بر شریعت» هم فقط قاعده تعزیر نیست و ادله دیگر هم هست!

۳‌. قاعده «تعزیر» هم اگرچه اجماعی نیست اما برای اینکه مستند یک قانون یا اقدام قرار گیرد، نظر خود «حاکم» شرط است، چون حجت شرعی بین خود فقیه و خدا شکل می‌گیرد. همانطور که در ادامه عنوان قاعده به این نکته اشاره شده: «التعزیر لکل محرّم بما یراه الحاکم»

ادعاهای خارج از تخصص از سوی دکتر برهانی

نگارنده براساس بررسی کامل ادلّه ایشان در گفتگوها و مصاحبه‌ها و نوشته‌هایی که داشتند مدعی است که ماهیت مخالفت ایشان با لایحه حجاب اصلا فقهی نیست بلکه جامعه‌شناختی است و بر همین مبنا ایشان کاملا خارج از حیطه تخصصی خود که حقوق است دارند اظهارنظر می‌کنند.

ایشان در ادامه در برابر چالش مهم دکتر سوزنچی مبنی بر اینکه آیا حکومت باید صرفا بر مبنای اجماعات عمل کرده و در موارد اختلافی بی‌عملی را در پیش گیرد؟ پاسخ می‌دهند: خیر باید به نظر مردم رجوع کند. یعنی براساس آمار و پژوهش‌های جامعه‌شناختی و... بررسی کند که آیا این مداخله به دیندار شدن و باحجاب شدن و عدم پراکنده شدن مردم از دور حاکمیت منجر می‌گردد یا خیر؟ سپس براساس آن اقدام نماید. که دکتر سوزنچی هم تاکید می‌کنند که این سخن که حاکمیت باید با روش عقلایی و حساب شده قوانین را پیاده کند که محل اختلاف نیست.

پس براساس این سیر استدلالِ دکتر برهانی می‌توان نتیجه گرفت که ایشان معتقد است اگر مردم با تعزیرِ حاکمیت در زمینه حجاب همراهی کرده و نخبگان اجتماعی آن را براساس موازین عقلایی تشخیص دهند، حکومت حق دارد نسبت به تعزیر بی‌حجابان ورود و مداخله نماید. اما اگر مردم مخالف باشند یا نخبگان و جامعه‌شناسان رای به غیرعقلانی بودن این اقدام دهند، حکومت نه تنها حق ندارد بلکه معصیت نیز کرده است.

خب با نگاهی به این سیر استدلال و عناصر مورد تاکید در آن معلوم می‌گردد که دکتر برهانی عملاً مناقشه فقهی درباره اقدام حکومت در زمینه برخورد با بی‌حجابی مطرح نکرده‌اند و قضاوت درباره لزوم یا عدم لزوم این مداخله را به تشخیص نخبگان و کشف رای مردم واگذار نمودند. خب گفتگو درباره اینکه نخبگان و جامعه‌شناسان چه نظری درباره لایحه دارند یا مردم چه نگرشی به ورود و مداخله حاکمیت دارند، قطعا و بدون‌شک در قلمرو مباحث فقهی و حقوقی نیست بلکه مبحثی کاملا جامعه‌شناختی است.

پایان پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: حجاب و عفاف لایحه حجاب شرع عرف جامعه شناختی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۵۰۸۲۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

صبر و مهربانی از صفات الزامی برای پاسخگویان به مسائل شرعی است

به گزارش حوزه استان ها خبرگزاری تقریب، حجت الاسلام والمسلمین احمد مروی در دیدار مسئولان پاسخگویی مسائل شرعی در دفاتر نمایندگی ولی فقیه سراسر کشور و اعضای شورای فقهی آستان قدس رضوی که در حرم مطهر امام رضا(ع) انجام شد، ضمن تأکید بر اهمیت فقه و هدایتگری مردم، به نقل روایتی از بردباری و صبر حضرت فاطمه زهرا(س) در پاسخگویی به سؤالات شرعی پرداخت و اظهار کرد: کسانی که با کسب علم، دانش و حکمت برای هدایت بندگان خدا تلاش می‎کنند و نه تنها از پاسخگویی به سؤالات شرعی مردم خسته نمی‌شود بلکه با اشتیاق، صبر و خوشرویی به نیازهای علمی طالبان آگاهی و معرفت پاسخ می‌دهند، مورد لطف و رحمت خداوند هستند و از سوی پروردگار پاداشی غیرقابل وصف در انتظارشان است.

وی به برخورد با حوصله و مشفقانه با مردم در پاسخ به مسائل شرعی تأکید و اظهار کرد: بی‌حوصله‎گی در پاسخگویی به سؤالات شرعی از آفت‎هایی است که باید مراقب آن بود؛ ‎بی‌تفاوتی و بی‌حوصلگی در پاسخگویی به سؤالات، می‏تواند موجب تضعیف تدین مراجعه کننده ‎شود؛ مردم نحوه برخورد را به خاطر می‌سپارند و تجربیات شان را با دوستان، آشنایان و دیگران به منتقل می‎کنند؛ پس یک برخورد نامناسب کافی است تا نه تنها یک فرد، بلکه جمعی از اطرافیان او، تصویری ناصحیح در ذهن شان ثبت شود.

تولیت آستان قدس رضوی اضافه کرد: مراجعه مردم برای کسب آگاهی دینی نشان دهنده علاقه، اهتمام و حساسیت آن‎ها به احکام شرعی بوده و این مایه خرسندی است؛ لذا اگر گاهی مراجعه کننده کمی پرگویی و وسواس دارد و یا گاهی بر اطلاعات ناصحیح خود پافشاری دارد، باید با حوصله، مهربانی، تواضع و صمیمیت با او برخورد کرد.
اهمیت پاسخگویی دقیق و صحیح به سؤالات حجت الاسلام والمسلمین مروی فعالیت فقهی و پاسخگویی به سؤالات شرعی را یک توفیق الهی و مسئولیتی سنگین، دشوار و با اهمیت دانست و با تأکید به اهمیت پاسخگویی صحیح و دقیق به سؤالات دینی، ابراز کرد: امروز عصر ارتباطات است و پاسخ‎های شرعی در فضای مجازی منتشر می‎شود، گاهی ممکن است به دست دفاتر مراجع تقلید برسد، لذا اگر پاسخ سؤالی را نمی‎دانیم باید ابراز بی‎اطلاعی کرد و از سؤال کننده فرصتی برای تحقیق و پاسخ گرفت؛ اینگونه رفتارها نه تنها جایگاه علمی آن روحانی را تنزل نمی‎بخشد بلکه این اعتماد را در مردم ایجاد می‎کند که پاسخ‌ها دقیق و بر اساس تحقیق و مطالعه است و اگر پاسخ سؤالی را ندانند اعلام می ‎کنند.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت امر مسئله‌گویی و پاسخ به سؤالات اعتقادی، اخلاقی و فقهی مردم، نسبت به قداست کتاب توضیح المسائل تأکید و عنوان کرد: این کتاب ماحصل یک عمر تلاش یک عالم و فقیه است، بنابراین «توضیح المسائل» یک کتاب دارای قداست بوده که باید با وضو به سراغ آن رفت زیرا تمامش آموزه‌های اهل بیت(ع) پیرامون احکام الهی بوده و مسئله گویی نیز کاری بسیار مقدس و ارزشمند است.

تولیت آستان قدس رضوی همچنین نسبت به گسترش راه‌های پاسخگویی به احکام شرعی توصیه و عنوان کرد: پاسخگویی تلفنی و مراجعه مردم به دفاتر ائمه جمعه یکی از راه‌های پاسخگویی به مسائل شرعی مردم است، این راه‌ها باید افزایش یابد، به عنوان مثال خوب است در نمازهای جمعه، میزهایی برای پاسخگویی به سؤالات شرعی گذاشته شود؛ این خود تبلیغ و ترویجی برای مردم است که به دنبال احکام شرعی خود باشند و پیام اهمیت مسائل شرعی را برای جامعه دارد؛ همچنین بهانه‌ای خوب برای تقویت ارتباط روحانیت با اقشار مختلف جامعه است.

وی گفت: پیامبر(ص) به هیئتی که به سرپرستی حضرت علی(ع) به یمن برای ارشاد و تبلیغ اعزام کردند، فرمودند اگر حتی يک نفر بدست شما ارشاد و هدايت شود براي شما بهتر است از هر آنچه که خورشيد بر آن مي‎تابد و این نشان دهنده اهمیت و ارزشمندی هدایت مردم است.
توصیه آیت الله بهجت در خصوص اهمیت فعالیت علمی حجت الاسلام والمسلمین مروی در بخش دیگری از سخنان خود با نقل خاطره‎ای به توصیه‌های بزرگان به رهبر معظم انقلاب در خصوص فعالیت علمی اشاره و تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب پس از آنکه مبحث «جهاد» را طی چند سال در دروس خارج فقه به طور کامل بیان فرمودند؛ به جهت مشغلات، تدریس را مجدد شروع نفرمودند؛ سال‌ها پیش در عید نوروز که رهبر معظم در مشهد مشرف بودند بزرگواری از اولیاء الله به نام مرحوم آقای درافشان از ایشان درخواست کردند مجدد درس را آغاز بفرمایند، رهبر معظم انقلاب فرمودند آیت الله بهجت نیز پیغام فرستادند که درس را مجدد آغاز کنید و اینگونه شد که مقام معظم رهبری مجدد تدریس را آغاز کردند.

وی در ادامه به تأکیدات آیت الله بهجت نسبت به فعالیت فقهی طلاب و روحانیون اشاره و اظهار کرد: آیت الله بهجت نسبت به فعالیت فقهی تأکید داشتند و در دیداری به بنده نسبت به فعالیت فقهی توصیه کردند و ‌فرمودند «اشتغال فقهی نورانیت و برکت می‌آورد.» همچنین یکی از دوستان که با این مرجع بزرگوار مراوده داشتند از ایشان درخواست ذکری برای صفای باطن کرده بودند که ایشان در پاسخ فرمودند: «بحث و کار فقهی داشته باشید.»

انتهای پیام/